Odpowiedzialność biznesowa, niegdyś domena nielicznych, dzisiaj stanowi podstawę strategii wielu przedsiębiorstw. Terminy takie jak CSR, ESG i CSRD stają się coraz bardziej popularne, lecz często są źle rozumiane lub mylone ze sobą. Każde z tych pojęć odnosi się do innych aspektów działalności firmy i jej wpływu na otoczenie. Warto zatem przyjrzeć się bliżej, czym dokładnie są te koncepcje, jak się różnią i jakie miejsce zajmują w dzisiejszym świecie biznesu. Ten artykuł pomoże rozwikłać skomplikowaną sieć odpowiedzialności biznesu, przedstawiając kluczowe różnice i znaczenie każdego z tych terminów w praktycznym zarządzaniu przedsiębiorstwem.
1. Co oznacza raportowanie ESG i jak różni się od CSR? A czym jest CSRD?
W temacie odpowiedzialności biznesu w ostatnim czasie krąży kilka, na pierwszy rzut oka dość enigmatycznych skrótów. Wyjaśnijmy je zatem na początek:
• CSR – z języka angielskiego to Corporate Social Responsibility, czyli społeczna odpowiedzialność biznesu. Za tym pojęciem kryje się strategia zarządzania, zgodnie z którą przedsiębiorstwa w swoich działaniach dobrowolnie uwzględniają aspekty środowiskowe, potrzeby różnych grup interesu i relacje z różnymi interesariuszami (najczęściej ze społecznością lokalną i pracownikami).
• CSRD z języka angielskiego to Corporate Sustainability Reporting Directive, czyli dyrektywa ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju 2022/2464/EU. Jest to regulacja unijna wchodzaca w skład tzw. Zielonego Ładu, nakładająca na wybrane przedsiębiorstwa (o tym które, przeczytasz dalej) obowiązki związane z raportowaniem pozafinansowym dot. właśnie działań organizacji na rzecz zrównoważonego rozwoju.
• ESG – pod tym pojęciem najczęściej rozumie się zakres raportowania (a na jego potrzeby analizy) niefinansowego przedsiębiorstw. To zbiór czynników, stanowiących podstawę oceny wpływu przedsiębiorstwa na zrównoważony rozwój w trzech głównych obszarach, czyli wpływu na środowisko (Enviroment), społeczeństwo (Social) i ład korporacyjny (Governance).
• ESRS – to zestaw standardów (European Sustainability Reporting Standards) związanych z raportowaniem zrównoważonego rozwoju, wprowadzone dyrektywą CSRD.
Reasumując, główna różnica pomiędzy CSR a ESG polega na tym, że CSR obejmuje działania dobrowolne z zakresu odpowiedzialności biznesu, podczas gdy ESG jest ustandaryzowaną listą kryteriów i obszarów w ramach tych działań, podlegających analizie i raportowaniu.
2. Kogo dotyczy raportowanie ESG?
Wprowadzenie obowiązkowego raportowania ESG zostało podzielone na kilka etapów w zależności od rozmiaru przedsiębiorstwa:
1. Wskaźniki za 2024, do zaraportowania w 2025 będą obowiązkowe dla największych przedsiębiorstw będących w „zainteresowaniu publicznym”. W praktyce są to wszystkie spółki notowane na giełdzie i instytucje finansowe, zatrudniające co najmniej 500 pracowników i które spełniają co najmniej 1 z kryteriów:
- suma bilansowa > 20m€,
- przychody netto > 40m€.
2. Wskaźniki za 2025, do zaraportowania w 2026 będą obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorstw (zarówno notowanych na giełdach, jak i niepublicznych), które spełniają co najmniej 2 z 3 kryteriów:
- 250 pracowników,
- suma bilansowa > 20m€,
- przychody netto > 40m€.
3. Wskaźniki za 2026, do zaraportowania w 2027 będą obowiązkowe dla małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na giełdach w Unii Europejskiej, spełniających co najmniej 2 z 3 kryteriów:
- co najmniej 10 pracowników,
- obrót netto > 700 tys. EUR,
- suma aktywów > 350 tys. EUR.
Ponadto zakłada się, że przedsiębiorstwa spoza Unii Europejskiej, które prowadzą działalność w krajach Unii, będą zobowiązane do raportowania w 2029 za 2028, jeśli uzyskują obrót netto w UE > 150 mln EUR oraz posiadają oddział w UE o obrocie netto przekraczającym 40 mln EUR, lub unijną spółkę zależną podlegającą pod CSRD.
Raportowanie ESG co do zasady będzie zatem obejmować wszystkie spółki publiczne oraz największe przedsiębiorstwa nienotowane na giełdach w Unii Europejskiej. Jednak nie oznacza to, iż pozostałe podmioty nie będą „dotknięte” zagadnieniami związanymi z ESG.
Oberzyj również rozmowę >>>
AI, DEI, Human Centric Culture – kluczowe trendy HR na 2024 rok w obiektywie branży IT, 2024
3. Czym jest łańcuch wartości?
Standardy ESRS zobowiązują spółki do stosowania podejścia opartego na łańcuchu wartości w przygotowywaniu ujawnień, dotyczących zrównoważonego rozwoju. W związku z tym firmy muszą znacznie lepiej znać działania i procesy, na których polegają w tworzeniu swoich produktów i usług (od koncepcji po dostawę, konsumpcję i koniec życia).
Tym samym, największe przedsiębiorstwa będą zobowiązane do pozyskania informacji i danych, pozwalających im na ocenę istotnego wpływu na obszary wymienione w standardach i tzw. taksonomii także od swoich dostawców i podwykonawców (zakładany jest okres przejściowy 3 lat, w trakcie których najwięksi muszą podjąć działania na rzecz pozyskania tych informacji). Tym samym, także mniejsze podmioty, będące częścią łańcucha wartości dużych przedsiębiorstw będą musiały pochylić się nad tematem.
Przykładowo (w obszarze Social): duża firma modowa, korzystająca z sieci podwykonawców – lokalnych szwalni, zatrudniających kilkadziesiąt osób, będzie zobowiązana podjąć działania, mające na celu pozyskanie informacji do analizy (w ciągu max 3 lat) i po ocenie istotności, zaraportować zgodnie ze standardami ESRS. Innym przykładem może być firma budowlana, która korzysta z pracowników tymczasowych, zatrudnionych formalnie przez agencje pracy tymczasowej itp.
4. Jakie wskaźniki mierzyć i raportować w obszarze HR?
Co prawda raportowanie ESG w większości organizacji będzie w obszarze odpowiedzialności zespołów finansowych (w Polsce wdrożeniem regulacji zajmuje się Ministerstwo Finansów), to jednak działy HR będą współuczestniczyły w zbieraniu i analizowaniu niektórych danych. Dotychczas opublikowano 4 standardy z obszaru S obejmujące:
- S1 – zatrudnienie własnych pracowników,
- S2 – zatrudnienie w łańcuchu dostaw,
- S3 – otoczenie społeczne,
- S4 – konsumenci i użytkownicy końcowi.
Poniżej przedstawiamy kilka przykładów informacji, które mogą być wymagane od działów HR w ramach raportowania ESG:
- różnorodność kadry pracowniczej np. ze względu na płeć, wiek, rodzaj zatrudnienia,
- różnice w wynagrodzeniach pracowników,
- informacje dotyczące szkolenia i rozwoju pracowników, np. ile osób wzięło udział w rocznej ewaluacji pracy,
- działania podejmowane, aby zapobiegać naruszeniom praw człowieka,
- dbałość pracodawcy o bezpieczeństwo i higienę pracy, np. liczba wypadków w pracy, czy chorób zawodowych.
Odpowiedzialność biznesu w perspektywie ESG
Podsumowując, CSR, ESG i CSRD to koncepty, które choć mogą brzmieć podobnie, w rzeczywistości odnoszą się do różnych aspektów odpowiedzialnego prowadzenia biznesu. CSR skupia się na dobrowolnych inicjatywach, które mają pozytywny wpływ na społeczeństwo i środowisko. ESG natomiast wymaga od firm systematycznego raportowania ich wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. CSRD to unijna dyrektywa, która zaostrza te wymogi, wprowadzając obowiązkowe zasady dotyczące raportowania działań zrównoważonych.
Zrozumienie tych różnic i skuteczna ich implementacja są kluczowe dla budowania zrównoważonej przyszłości i utrzymywania pozycji lidera na rynku w oczach inwestorów, klientów i innych interesariuszy. Każde przedsiębiorstwo powinno więc aktywnie angażować się w te procesy, aby nie tylko odpowiadać na rosnące oczekiwania społeczne, ale także przyczyniać się do budowania bardziej zrównoważonego świata.
Autor: Romuald Ulcyfer, CFO Worksmile
