Czym jest VUCA?
Dla opisania zjawiska, o którym mowa, został ukuty, a właściwie zaadaptowany termin VUCA. Został on stworzony przez amerykańską armię dla opisania specyfiki funkcjonowania podczas wojny. Choć żołnierze mają wyznaczone cele, to jednocześnie nie mają możliwości, by tworzyć długofalowe plany. Sytuacja na wojnie jest przecież bardzo dynamiczna i nie sposób przewidzieć, co stanie się w najbliższej przyszłości.
Co pozostaje zrobić? Konieczne w takich okolicznościach jest wnikliwe obserwowanie sytuacji i znajdowanie najlepszych na dany moment sposobów na to, by na nią reagować. Sama nazwa wzięła się od pierwszych liter słów Volatility (zmienność), Uncertainty (niepewność), Complexity (złożoność) oraz Ambiguity (niejednoznaczność). Sam termin od dłuższego czasu funkcjonuje również w świecie biznesu i obszarze rozwoju osobistego.
Jak funkcjonować w świecie, w którym nic nie jest pewne?
To pytanie zadaje sobie wielu naukowców i specjalistów. Wydarzenia, które stają się naszym udziałem, dzieją się często poza nasza kontrolą i często następują w sposób tak nieoczekiwany, że tylko najbardziej wnikliwi obserwatorzy rzeczywistości mogą dostrzec syndromy nadchodzących rewolucji.
Zmienność, której przykładem może być choćby digitalizacja rynku pracy czy masowe ruchy migracyjne, pociąga za sobą poczucie niepewności i niepokoju. Te wydarzenia przenikają się i mają wpływ nie tylko na światową gospodarkę i nastroje społeczne, ale też na nasze codzienne funkcjonowanie. Można odnieść wrażenie, że wszystko dzieje się „poza nami” i nie jesteśmy w stanie połączyć ze sobą wszystkich przysłowiowych kropek i zrozumieć dogłębnie zjawiska, których jesteśmy świadkami i uczestnikami.
Ilość informacji, które nas otaczają, jest niemożliwa do przeprocesowania i przyswojenia przez jednostkę. Okazuje się także, że nasze wcześniejsze doświadczenia i opieranie się na zasadach logiki nie są wystarczającym orężem do tego, by móc efektywnie planować przyszłość.
Zjawisko VUCA - trudne zadanie dla liderów
Czy to, że żyjemy w takich, a nie innych czasach ma oznaczać, że należy poddać się biegowi wydarzeń, na które i tak nie mamy wpływu? Nie. Siedzenie z założonymi rękami to nie jest dobra strategia. To właśnie w tak zmiennej i niepewnej rzeczywistości szczególnie polegamy na liderach, którzy powinni umieć mimo wszystko budować wizje i strategie, będące swoista tarczą ochronną, umożliwiającą funkcjonowanie i rozwój.
Bob Johansen, autor książki “Leaders Make the Future: Ten New Leadership Skills for an Uncertain World”, zaproponował reinterpretację terminu VUCA, w której V oznacza nie niepewność, a wizję. Zgodnie z przekonaniem tego wybitnego naukowca i pracownika Institute for the Future z Doliny Krzemowej, to właśnie posiadanie wizji pomaga różnego rodzaju organizacjom, w tym przedsiębiorstwom, przetrwać burzliwe i niepewne czasy.
Nowe podejście do VUCA
- W miejsce niepewności, należałoby wprowadzić Understanding, czyli rozumienie. Johansen sądzi, iż ponadstandardowe i wykraczające poza ramy poszczególnych obszarów biznesowych umiejętności komunikacyjne stanowią niezwykle potężne narzędzie, pomocne w realizacji wcześniej założonych planów i wizji.
- Złożoność (Comlexity) winna ustąpić miejsce przejrzystości (Clarity), polegającej na dostarczaniu liderom jasnych informacji, niezbędnych w podejmowaniu trafnych decyzji.
- Skuteczna metoda radzenia sobie z niejednoznacznością (Ambiguity) ma być Agility, czyli sprawność, zwinność. W kontekście zarządzania organizacjami termin ten odnosi się do zdolności do szybkiej adaptacji i wprowadzania na bieżąco niezbędnych zmian w funkcjonowaniu firmy.
Rola HR w czasach VUCA
Dużym wyzwaniem w czasach VUCA staje się tworzenie angażującego środowiska pracy. Tym, czym w tej kwestii działy HR mogą wspomóc funkcjonowanie swojego przedsiębiorstwa, jest np. rekrutowanie pracowników o szerokim spectrum umiejętności i zainteresowań. Takim osobom łatwiej jest odnaleźć się w różnych sytuacjach i przejmować nowe obowiązki. Korzystne dla firmy jest również korzystanie z pomocy konsultantów i outsourcing w obszarach, które nie stanowią kluczowej wartości dla organizacji. Promowanie szkoleń i różnych form doskonalenia zawodowego oraz mobilności pracowników (praca zdalna, budowanie wirtualnych zespołów) także jest dobrym rozwiązaniem.
